Czuć więcej niż inni „osoba wysoko wrażliwa”

Co rusz zmysły człowieka są bombardowane milionem informacji. Nasz mózg nauczył się jednak ignorować te, które uważa za mało ważne, skupiając się jednocześnie na tych wyglądających na istotne. Jednak mechanizm selekcji danych nie zawsze działa idealnie. Czuć więcej niż inni „osoba wysoko wrażliwa” nie tylko może, ale i to robi. Mnóstwo osób ma problemy z przeciążeniem bodźcami, zwłaszcza w świecie dynamicznie zmieniających się podstron Facebooka i Instagrama. Jeśli dodamy do tego indywidualne, wyjątkowo głębokie przetwarzanie impulsów płynących z otoczenia, pojawia się problem. Mowa tu o osobach HSP (highly sensitive person) czyli o osobach wysoko wrażliwych (WWO).  

Termin pojawił się w latach 90. XX wieku w USA za sprawą dr Elaine Aron. Amerykańska psychoterapeutka broni się jednak przed przypisywaniem jej „odkrycia”. Twierdzi, że nazwała jedynie trafnie rodzaj skłonności temperamentalnej niektórych dzieci i dorosłych, którą można było zaobserwować od lat. Jest to wyjątkowo silna (i prawdopodobnie genetyczna) podatność na przetwarzanie bodźców. Sama terapeutka deklaruje, że również jest osobą nadwrażliwą na bodźce i nie ukrywa, że wpłynęło to u niej na zainteresowanie tematem. Jak rozpoznać osobę wysoko wrażliwą? Według Aron, kogoś takiego charakteryzują cztery główne cechy. Od ich pierwszych liter powstało amerykańskie określenie osób WWO: DOES. Oznacza ono: 

D – głębokie przetwarzanie (depth of processing); 

O – łatwość ulegania przestymulowaniu (overstimulation); 

E – reaktywność emocjonalna połączona z empatią (empathy); 

S – wyczulenie na bodźce (subtle stimuli). 

Jeśli jesteśmy WWO, nie tylko mocniej doświadczamy emocji, ale i…silniej przetwarzamy bodźce intelektualne. Rodzice dzieci nadwrażliwych zwracają uwagę na ilość głębokich pytań przez nie zadawanych, łatwość uczenia się nowych pojęć i swobodne posługiwanie się nimi. Mają też wyjątkowo bogaty, jak na kilkuletnie dziecko, słownik leksykalny stosowany na co dzień. Z badań Jagiellowicz i jej współpracowników prowadzonych w 2011 r. na grupie dorosłych WWO wynika, że sprawdzana przy pomocy funkcjonalnego rezonansu magnetycznego aktywność ich mózgu w czasie analizowania złożonych kwestii, jest większa niż w przypadku osób bez takiej diagnozy..

Niestety stały dopływ nowych bodźców i intensywne ich przetwarzanie ma swoją cenę. Osoby WWO męczą się fizycznie i psychicznie znacznie szybciej niż pozostali. W efekcie, zdarza się, że osoby wysoko wrażliwe czują się nadmiernie pobudzone, zestresowane i zmęczone pozornie błahymi zdarzeniami takimi jak np. zmiana temperatury, ekspozycja na głośny hałas czy drapiący sweter. Warto pamiętać jak ważny dla takich osób jest odpoczynek, także fizyczny. Bliscy i współpracownicy muszą zrozumieć, że to nie kaprysy, a sposób przetwarzania informacji przez nich dyktuje im taki tryb funkcjonowania. Również same osoby wysoko wrażliwe powinny dać sobie czas na relaks. W ten sposób uda się im zachować psychiczną równowagę.

Osoby WWO odczuwają głębiej nie tylko bodźce poznawcze, ale i emocjonalne, i to zarówno pozytywne, jak i negatywne. Potrafią zachwycić się i wzruszyć np. kartką od przyjaciela czy przeczytaną książką, ale boleśniej odczuwają strach, smutek czy gniew, ze wszystkimi ich konsekwencjami. Są nie tylko bardzo emocjonalne ale i lepiej odczuwają i rozszyfrowują emocje innych. Badania prowadzone przez Jagiellowicz wskazały również na zwiększoną aktywność obszarów mózgu odpowiedzialnych za empatię u WWO. To sprawia, że osoba wysoko wrażliwa może stać się wspaniałym przyjacielem i partnerem bo emocje innych chłonie jak gąbka. W skrajnych przypadkach wyjątkowo negatywnych stanów, może to jednak być dla niej wyniszczające. Wtedy konieczna jest wizyta u specjalisty. 

Osoby wysoko wrażliwe są niezwykle spostrzegawcze. Potrafią uchwycić szybkie spojrzenie, rozpoznać delikatny zapach, czy wynieść więcej wrażeń ze słuchanego właśnie utworu muzycznego. Pozwala im to na doświadczanie sztuki i innych aspektów rzeczywistości w wyjątkowy i niepowtarzalny sposób. Stąd wśród osób wysoko wrażliwych jest tylu artystów czy pisarzy. Osoby z WWO potrafią odbierać rzeczywistość w głębszy, bardziej intensywny sposób, a dzięki swojej empatii również pomagać innym. Dlatego warto pozwolić sobie na bycie wrażliwym i na odczuwanie emocji. To coś, co nas wzmacnia, a nie osłabia.