Czerniak drugim nowotworem na świecie: alarmujący wzrost zachorowań w ostatniej dekadzie

Czerniak, agresywny nowotwór skóry, stał się drugim najczęściej diagnozowanym rakiem na świecie. Jego gwałtowny wzrost liczby zachorowań budzi poważne obawy wśród ekspertów medycznych i specjalistów onkologii. Szybka ekspansja tego rodzaju nowotworu wynika nie tylko z intensywniejszego narażenia na promieniowanie UV, ale także z późnego wykrywania zmian skórnych. Czerniak, choć początkowo może wydawać się niegroźny, rozwija się niezwykle dynamicznie, często prowadząc do przerzutów. Kluczowe w walce z tym nowotworem jest wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie.

Spis treści:

• Czym jest czerniak i jakie daje objawy czerniak?
• Najczęstsze przyczyny czerniaka
• Nowotwór czerniaka – Jak wygląda leczenie?
• Niepokojące statystyki nowotworu czerniaka w Polsce

Czym jest czerniak i jakie daje objawy?

Czerniak to złośliwy nowotwór skóry, który rozwija się z melanocytów, czyli komórek barwnikowych odpowiedzialnych za produkcję melaniny. Jest jednym z najbardziej agresywnych nowotworów skóry, ponieważ ma tendencję do szybkiego wzrostu i zdolność do tworzenia przerzutów do innych narządów. Czerniak najczęściej pojawia się na skórze w postaci nowej zmiany lub przekształcenia istniejącego znamienia.

Redakcja poleca: Czy upiększanie boli? – medycyna estetyczna

Do głównych objawów czerniaka zaliczają się:

1. Asymetria – zmiana skórna jest nieregularna, a jej obie połowy różnią się od siebie.
2. Brzegi – granice znamienia są poszarpane, nierówne lub rozmyte.
3. Kolor – zmiana ma różnorodny kolor, od odcieni brązu i czerni, po czerwony, niebieski lub biały.
4. Średnica – czerniaki często przekraczają 6 mm średnicy, chociaż mogą być mniejsze.
5. Ewolucja – zmiana wielkości, kształtu, koloru lub pojawienie się nowych objawów, takich jak swędzenie, krwawienie czy owrzodzenie.

Każda zmiana skórna, która budzi wątpliwości, powinna być jak najszybciej skonsultowana z dermatologiem, aby wykluczyć lub potwierdzić rozwój czerniaka. Wczesne rozpoznanie i leczenie są kluczowe dla skutecznej terapii tego nowotworu.

Najczęstsze przyczyny czerniaka

Czerniak to złośliwy nowotwór skóry, którego rozwój jest najczęściej związany z nadmierną ekspozycją na promieniowanie UV. To promieniowanie pochodzi zarówno ze słońca, jak i ze sztucznych źródeł, takich jak solaria. Promienie UV uszkadzają DNA komórek skóry, co może prowadzić do mutacji i powstania nowotworu. Narażenie na intensywne promieniowanie słoneczne, zwłaszcza powtarzające się oparzenia słoneczne, znacząco zwiększa ryzyko wystąpienia czerniaka. Szczególnie wrażliwe na promieniowanie UV są osoby o jasnej karnacji, które łatwo ulegają poparzeniom, ponieważ mają one mniej melaniny, naturalnego barwnika skóry, który zapewnia pewną ochronę przed promieniowaniem.

Istotnym czynnikiem ryzyka są także predyspozycje genetyczne. Jeśli w rodzinie występowały przypadki czerniaka, ryzyko zachorowania wzrasta, co sugeruje, że pewne mutacje genetyczne mogą być dziedziczone. Osoby z licznymi znamionami barwnikowymi (zwłaszcza nieregularnymi lub o nietypowym wyglądzie) są bardziej narażone na rozwój czerniaka, ponieważ te znamiona mogą przekształcić się w nowotwór. Przebyte wcześniej oparzenia słoneczne, zwłaszcza te, które miały miejsce w dzieciństwie, również mają długofalowy wpływ na zdrowie skóry, zwiększając ryzyko czerniaka w późniejszym życiu.

Wiek jest kolejnym czynnikiem, ponieważ czerniak częściej pojawia się u osób starszych, choć nie jest to reguła – może wystąpić w każdym wieku, nawet u młodszych osób. Czerniak może również rozwijać się w miejscach nieeksponowanych na słońce, co wskazuje, że promieniowanie UV nie jest jedynym czynnikiem ryzyka. Jednakże, wczesne wykrycie i profilaktyka odgrywają kluczową rolę w zapobieganiu i skutecznej walce z czerniakiem. Regularne badania dermatologiczne, ochrona skóry przed nadmiernym słońcem oraz unikanie korzystania z solariów mogą znacznie zmniejszyć ryzyko zachorowania na ten groźny nowotwór.

Jak wygląda leczenie czerniaka?

Leczenie czerniaka zależy od stadium zaawansowania nowotworu, jego lokalizacji oraz ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Oto główne metody leczenia czerniaka:

1. Chirurgia: Jest to podstawowa metoda leczenia czerniaka, szczególnie w jego wczesnych stadiach. Polega na chirurgicznym usunięciu nowotworu oraz marginesu zdrowej skóry wokół niego, aby zminimalizować ryzyko nawrotu. W przypadku dużych lub głęboko osadzonych guzów może być konieczne usunięcie węzłów chłonnych w pobliskich okolicach.
2. Immunoterapia: Jest to nowoczesna forma leczenia, która polega na wykorzystaniu leków wzmacniających naturalną zdolność organizmu do walki z nowotworem. Leki takie jak inhibitory punktów kontrolnych (np. pembrolizumab, nivolumab) pomagają układowi odpornościowemu rozpoznać i zniszczyć komórki nowotworowe. Immunoterapia jest szczególnie skuteczna w zaawansowanych stadiach czerniaka i może prowadzić do długotrwałych remisji.
3. Terapia celowana: Używa leków, które działają na konkretne zmiany genetyczne w komórkach nowotworowych. W przypadku czerniaka, który zawiera mutację BRAF, stosuje się leki takie jak dabrafenib czy trametinib. Terapia celowana jest skuteczna w przypadkach, gdy nowotwór wykazuje określone mutacje genetyczne, co umożliwia precyzyjne skierowanie leczenia.
4. Chemioterapia: Jest rzadziej stosowana w leczeniu czerniaka, ponieważ nowotwór ten jest mniej wrażliwy na klasyczne leki chemioterapeutyczne w porównaniu do innych rodzajów raka. Chemioterapia może być używana w przypadku, gdy inne metody leczenia nie są skuteczne lub w przypadku przerzutów do innych organów.
5. Radioterapia: Stosowana jest rzadko w leczeniu czerniaka, ale może być użyteczna w leczeniu lokalnych nawrotów lub przerzutów do kości oraz mózgu. Radioterapia używa wysokich dawek promieniowania, aby zniszczyć komórki nowotworowe.
6. Leczenie wspomagające: Celem tego leczenia jest łagodzenie objawów i poprawa jakości życia pacjenta. Może obejmować kontrolowanie bólu, zarządzanie skutkami ubocznymi leczenia oraz wsparcie psychologiczne i społeczne.

W przypadku czerniaka kluczowe jest szybkie rozpoznanie i odpowiednie dopasowanie metody leczenia do indywidualnych potrzeb pacjenta. Współpraca z zespołem specjalistów, w tym dermatologów, onkologów, chirurgów i specjalistów od immunoterapii, zapewnia kompleksową opiekę i najlepsze wyniki leczenia.

Niepokojące statystyki czerniaka w Polsce

Niepokojące statystyki dotyczące czerniaka w Polsce, ukazują alarmujący trend wzrostu liczby zachorowań na ten groźny nowotwór skóry. W ostatniej dekadzie liczba przypadków czerniaka niemal się podwoiła, co stanowi poważny problem zdrowotny i społeczny. Eksperci, którzy wypowiadali się podczas spotkania prasowego zorganizowanego w stolicy w ramach Tygodnia Świadomości Czerniaka, podkreślili, że taki wzrost zachorowań jest wynikiem kilku kluczowych czynników.

Wzrost liczby zachorowań jest związany przede wszystkim z coraz częstszym narażeniem na promieniowanie UV, które pochodzi zarówno z naturalnego słońca, jak i ze sztucznych źródeł, takich jak solaria. Długotrwałe i intensywne korzystanie z tych źródeł promieniowania przyczynia się do uszkodzenia DNA komórek skóry i zwiększa ryzyko rozwoju czerniaka. Ponadto, zmieniające się wzorce życiowe, takie jak częstsze korzystanie z solarium i mniej dbałości o ochronę przeciwsłoneczną, również przyczyniają się do tego wzrostu.

Dodatkowo, zmiany w stylu życia, takie jak częstsze podróże do krajów o dużym nasłonecznieniu oraz rosnąca popularność opalania się, mają znaczący wpływ na wzrost liczby przypadków. Eksperci zwracają uwagę na konieczność intensyfikacji działań edukacyjnych i profilaktycznych, aby zwiększyć świadomość społeczeństwa na temat zagrożeń związanych z nadmierną ekspozycją na słońce i promieniowanie UV.

Podczas spotkania prasowego w ramach Tygodnia Świadomości Czerniaka mówiono o znaczeniu wczesnego wykrywania zmian skórnych i regularnych badań dermatologicznych. Eksperci apelują o badanie niepokojących zmian na skórze, ponieważ wczesne wykrycie może być kluczowe w przypadku tej choroby.

Prof. Piotr Rutkowski, kierownik Kliniki Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – PIB w Warszawie zaznacza, że wzrost zachorowań na czerniaka jest większy niż w przypadku zachorowań na raka płuca, który jest najczęstszym nowotworem złośliwym w naszym kraju.

„W ostatnich 10 latach liczba zachorowań na czerniaka prawie się podwoiła i wynosi obecnie ok. 4200” – powiedział onkolog, który jest przewodniczącym Rady Naukowej Akademii Czerniaka. Dodał, że na podstawie prognoz z USA można przewidywać, iż ten trend będzie się utrzymywał. Dane dotyczące USA wskazują, że w 2040 r. czerniak będzie tam drugim najczęstszym nowotworem.

Dobrą informacją jest to, że mimo iż rośnie liczba zachorowań, to nie wzrasta śmiertelność z powodu tego nowotworu.

„W Polsce znacznie wzrosła przeżywalność osób chorych na czerniaka. Prawie 80 proc. Polek i Polaków, którzy na niego zachorują, ma szansę na wyleczenie. W przerzutowym czerniaku przeżywalność wynosi obecnie ponad 50 proc., a gdy zaczynałem pracę wynosiła ok. 2 proc. To się nie wydarzyło w żadnym innym nowotworze” – powiedział ekspert.

Wzrost liczby zachorowań na czerniaka w Polsce jest poważnym sygnałem alarmowym, który wymaga skoordynowanych działań na rzecz edukacji, profilaktyki i wczesnego wykrywania tego nowotworu. Tylko poprzez zwiększenie świadomości społeczeństwa i promowanie zdrowych nawyków, można skutecznie przeciwdziałać tej rosnącej epidemii.

Redakcja poleca: Jest taka siłownia w Katowicach… z “Widokiem na morze Drzew” – wywiad z Tomaszem Rogalskim managerem Active Francuska