Przemoc ekonomiczna w związku. Jak sobie z nią poradzić?

W dzisiejszym społeczeństwie, gdzie wzrasta złożoność relacji międzyludzkich, coraz częściej zwraca się uwagę na subtelne, ale potencjalnie destrukcyjne formy przemocy, które mogą mieć miejsce w relacjach partnerskich. Przemoc ekonomiczna, będąca często niedostrzeganą odmianą przemocy domowej, stanowi istotne zagrożenie dla zdrowia emocjonalnego i finansowego jednostek.

Spis treści:

• Czym jest przemoc ekonomiczna?
• Przyczyny przemocy ekonomicznej
• Jak zapobiegać przemocy ekonomicznej w związku?

Przemoc ekonomiczna może objawiać się na różne sposoby, począwszy od kontrolowania dostępu do finansów, poprzez narzucanie ograniczeń w podejmowaniu decyzji finansowych, aż po uniemożliwienie rozwoju zawodowego partnera. Skutki tej formy przemocy mogą być głęboko negatywne, prowadząc do uzależnienia finansowego, obniżenia samooceny oraz trwałego uszczerbku dla zdrowia psychicznego.

“Przemoc ekonomiczna to cicha i niewidoczna forma zniewolenia w związku, gdzie kontrola nad finansami staje się narzędziem manipulacji i dominacji”.

Jednak istnieją sposoby, aby zaradzić przemocy ekonomicznej w związkach i wspierać ofiary w ich procesie wyzwolenia się. Jakie są najczęstsze mechanizmy przemocy ekonomicznej w związkach i jakie praktyczne kroki można podjąć, aby zniwelować jej negatywne skutki i promować zdrowe relacje partnerskie oparte na wzajemnym szacunku, równości i współpracy?

Redakcja poleca: Orientacja seksualna – Moje życie, moje wybory.

Czym jest przemoc ekonomiczna?

Przemoc ekonomiczna w związku to forma przemocy domowej, która obejmuje wykorzystywanie kontroli finansowej w celu uzyskania władzy i kontroli nad partnerem lub innymi członkami rodziny. Może przejawiać się na wiele różnych sposobów, zarówno subtelnych, jak i jawnych. Oto kilka przykładów:

• Kontrola finansowa: Partner kontroluje wszystkie finanse, ograniczając dostęp do wspólnych środków pieniężnych lub indywidualnych zarobków. Może to obejmować zabieranie karty kredytowej, zakładanie ograniczeń na dostęp do konta bankowego lub narzucanie ścisłego budżetu.
• Zmuszanie do uzależnienia finansowego: Partner podejmuje działania mające na celu uniemożliwienie drugiej osobie zarabiania własnych pieniędzy lub rozwijania jej kariery zawodowej. Może to obejmować groźby, sabotowanie prób zatrudnienia lub manipulowanie sytuacją finansową w taki sposób, aby druga strona była zależna od niego.
• Poniżanie z powodu sytuacji materialnej: Partner wykorzystuje sytuację materialną drugiej osoby jako narzędzie manipulacji emocjonalnej. Może to obejmować wyśmiewanie lub poniżanie partnera ze względu na jego zarobki, brak stabilności finansowej lub brak zdolności do zapewnienia odpowiedniego poziomu życia.
• Odmawianie wsparcia finansowego: Partner odmawia udzielenia wsparcia finansowego w sytuacjach, gdy jest ono potrzebne, na przykład w przypadku opieki zdrowotnej, edukacji czy zapewnienia podstawowych potrzeb.

“Brak dostępu do własnych środków finansowych może być więzieniem bez krat, gdzie ofiara przemocy ekonomicznej traci nie tylko niezależność, ale również poczucie własnej wartości”.

Przemoc ekonomiczna może mieć poważne konsekwencje dla ofiary, prowadząc do uzależnienia finansowego, ograniczenia wolności osobistej, obniżenia samooceny oraz trwałego uszczerbku dla zdrowia psychicznego. Jest to problem często bagatelizowany lub niedostrzegany, dlatego ważne jest zrozumienie jego istoty i skutków oraz działanie na rzecz zapobiegania i wsparcia osób dotkniętych tą formą przemocy.

Przyczyny przemocy ekonomicznej

Przyczyny stosowania przemocy ekonomicznej w związku mogą być różnorodne i złożone, a często wynikają z kombinacji czynników osobistych, społecznych i kulturowych. Oto kilka głównych przyczyn:

• Kontrola i władza: Jedną z głównych przyczyn stosowania przemocy ekonomicznej jest chęć utrzymania kontroli i władzy nad partnerem. Osoba stosująca przemoc może wykorzystywać kontrolę finansów jako narzędzie manipulacji i podporządkowania partnera, co pozwala jej utrzymać dominującą pozycję w związku.
• Zazdrość i zaborczość: Osoba stosująca przemoc ekonomiczną może działać z motywacji zazdrości lub zaborczości, starając się kontrolować partnera poprzez ograniczanie jego dostępu do pieniędzy lub niezależności finansowej. Zazwyczaj wynika to z niezdrowych wzorców zachowań lub braku zaufania w związku.
• Niskie poczucie własnej wartości: Osoby stosujące przemoc ekonomiczną mogą cierpieć na niskie poczucie własnej wartości lub problemy z samooceną. Wykorzystując kontrolę finansów, mogą próbować podnieść swoje poczucie wartości poprzez wywieranie władzy nad partnerem i uzyskiwanie potwierdzenia swojej ważności.
• Przejęcie władzy: Przemoc ekonomiczna może być również spowodowana próbą przejęcia kontroli nad związkiem przez osobę, która czuje się zagrożona lub niezadowolona z obecnej sytuacji. Zamiast rozmawiać o swoich obawach czy potrzebach, może ona stosować przemoc ekonomiczną jako sposób na narzucenie swojej woli partnerowi.
• Wzorce kulturowe i społeczne: W niektórych społecznościach i kulturach istnieją ustalone wzorce zachowań, które mogą promować kontrolę i dominację w relacjach partnerskich. Osoby wychowane w takich środowiskach mogą być bardziej skłonne do stosowania przemocy ekonomicznej jako akceptowanego sposobu rozwiązywania konfliktów czy wyrażania władzy.

Należy pamiętać, że każdy przypadek przemocy ekonomicznej jest unikalny i może mieć swoje własne głębsze przyczyny. W każdym przypadku istotne jest zrozumienie kontekstu i pracy nad identyfikacją oraz rozwiązaniem problemów prowadzących do stosowania tej formy przemocy.

“Przemoc ekonomiczna to nie tylko brak dostępu do pieniędzy, to także kontrola nad każdym groszem wydanym przez partnera, co prowadzi do utraty autonomii i samodzielności”.

Jak zapobiegać przemocy ekonomicznej w związku?

Zapobieganie przemocy ekonomicznej w związku oraz radzenie sobie z nią są kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa i dobrostanu osób dotkniętych tą formą przemocy. Oto kilka kroków, które można podjąć:

• Edukacja i świadomość: Ważne jest, aby edukować społeczeństwo na temat przemocy ekonomicznej w związku, aby ludzie mogli zidentyfikować jej objawy i skutki. To może pomóc ofiarom rozpoznać sytuacje, w których są wykorzystywane finansowo, oraz zrozumieć, że nie są same i że istnieje dla nich wsparcie.
• Budowanie niezależności finansowej: Promowanie niezależności finansowej jest kluczowym aspektem zapobiegania przemocy ekonomicznej. Osoby w związku powinny mieć równy dostęp do zasobów finansowych i możliwość zarabiania własnych pieniędzy. Ważne jest również, aby rozwijać umiejętności zawodowe i planować swoją finansową przyszłość niezależnie od partnera.
• Wspieranie równości w związku: Budowanie zdrowych, równościowych relacji partnerskich opartych na szacunku i współpracy, może zapobiec przemocy ekonomicznej. Partnerzy powinni podejmować decyzje finansowe wspólnie i szanować indywidualne potrzeby i cele każdej osoby.

• Uczestnictwo w programach wsparcia: Ofiary przemocy ekonomicznej powinny szukać wsparcia w swoim otoczeniu, w tym w organizacjach pozarządowych, ośrodkach wsparcia dla ofiar przemocy domowej oraz grupach wsparcia dla osób dotkniętych tą formą przemocy. Takie programy mogą zapewnić nie tylko emocjonalne wsparcie, ale także praktyczne porady dotyczące bezpieczeństwa i niezależności finansowej.
• Zakończenie toksycznego związku: W przypadku, gdy związek staje się toksyczny i przemoc staje się nie do zniesienia, ważne jest podjęcie kroków w celu zakończenia tego związku. Ofiary powinny szukać wsparcia i doradztwa prawnego oraz zorganizować plan awaryjny, aby zapewnić sobie bezpieczne wyjście z sytuacji.

Jak radzić sobie z przemocą ekonomiczną – podnoszenie świadomości i edukacja:

Zwiększanie świadomości na temat przemocy ekonomicznej i edukacja zarówno mężczyzn, jak i kobiet w rozpoznawaniu jej objawów są kluczowe. Wiele ofiar nie zdaje sobie sprawy, że kontrola ekonomiczna to forma przemocy. Edukacja może dać im siłę do szukania pomocy i podejmowania kroków w kierunku niezależności finansowej​. MC Public Health, 2023. Badanie to analizuje wpływ przemocy ekonomicznej na ofiary przemocy domowej, wykorzystując dane z 13 krajów, w tym z Wielkiej Brytanii i innych krajów europejskich​ – link do badań https://bmcpublichealth.biomedcentral.com/articles/10.1186/s12889-022-13297-4

Ważne jest, aby każda osoba dotknięta przemocą ekonomiczną w związku wiedziała, że nie jest sama i że istnieje pomoc oraz wsparcie, z którego może skorzystać, aby wyjść z tej trudnej sytuacji. Niezależnie od tego, czy jest to edukacja, wsparcie społeczne czy profesjonalna pomoc, istnieją środki i narzędzia, które mogą pomóc ofiarom przemocy ekonomicznej odzyskać kontrolę nad swoim życiem.

Redakcja poleca: Mroczna strona miłości: Jak manipulacja niszczy nasze relacje?